English

Κοινή διατύπωση θέσης των AMWA‒EMWA‒ISMPP σχετικά με τις εκδόσεις αμφιβόλου αξιοπιστίας.
Κοινοποίηση Ιούλιος 2019

Η Αμερικάνικη εταιρεία αρθρογράφων ιατρικών εντύπων (American Medical Writers Association, AMWA), η Ευρωπαϊκή εταιρεία αρθρογράφων ιατρικών εντύπων (European Medical Writers Association, EMWA) και η Διεθνής Κοινότητα για τους επαγγελματίες Ιατρικών εκδόσεων (International Society for Medical Publication Professionals, ISMPP) αναγνωρίζουν τις προκλήσεις που δημιουργούν στις επιστημονικές εκδόσεις τα περιοδικά αμφιβόλου αξιοπιστίας (“predatory journals”) και οι εκδότες τους, χρησιμοποιώντας πρακτικές που υποβαθμίζουν την ποιότητα, την ακεραιότητα και την αξιοπιστία της επιστημονικής έρευνας. Η παρούσα κοινή διατύπωση συμπληρώνει διάφορες άλλες συστάσεις που βοηθάνε στον ορισμό των χαρακτηριστικών τέτοιων περιοδικών.1-5

Τα περιοδικά αμφιβόλου αξιοπιστίας αποτελούν σοβαρή απειλή και για τους ερευνητές που δημοσιεύουν τα αποτελέσματα των εργασιών τους αλλά και την ιατρική λογοτεχνία που χρησιμοποιεί αξιολόγηση/επιμέλεια από ομότιμους κριτές. Οι συγκεκριμένες εκδόσεις διαφέρουν από τα νόμιμα ανοικτής- πρόσβασης περιοδικά 6 στο γεγονός ότι υπονομεύουν το σύστημα αξιολόγησης από ομότιμους κριτές με μοναδικό σκοπό το οικονομικό κέρδος, αδιαφορώντας για πιθανά ηθικά προβλήματα.7

Οργανισμοί, όπως η Παγκόσμια Ένωση Ιατρικών Συντακών (World Association of Medical Editors -WAME), η Επιτροπή για την Ηθική των Εκδόσεων (Committee on Publication Ethics -COPE), η Διεθνής Επιτροπή Συντακτών Ιατρικών Περιοδικών (International Committee of Medical Journal Editors -ICMJE), όπως και το Συμβούλιο Επιστημονικών Συντακτών (Council of Science Editors -CSE) υποστηρίζουν τις καλές πρακτικές έκδοσης που είναι ευρέως αναγνωρισμένες. 6,8-10 Τα περιοδικά αμφιβόλου αξιοπιστίας δεν συμορφώνονται με αυτές τις πρακτικές, αλλά αντίθετα εκμεταλεύονται το λεγόμενο Χρυσό Εκδοτικό πρώτυπο ανοικτής πρόσβασης (στο οποίο οι συγγραφείς πληρώνουν τέλος δημοσίευσης).11 Με στόχο το κέδρος, τα συγκεκριμένα περιοδικά σκοπίμως παρερμηνεύουν τις πρακτικές της αξιολόγησης/επιμέλειας από ομότιμους κριτές και συντάκτες, τις μεθόδους λειτουργίας περιοδικών εντύπων, τη διαδικασία χρέωσης για άρθρα, τις αρχές δημοσίευσης, διάδοσης, αποδελτίωσης και αρχειοθέτησης.1

Το τελικό αποτέλεσμα της ανάπτυξης τέτοιων εκδόσεων είναι η βλάβη της επιστημονικής λογοτεχνίας. Έγκυρες έρευνες που διενεργήθηκαν με τις καλύτερες των προθέσεων μπορεί να χαθούν αν δεν καταγραφούν, αναφερθούν ,ή παραμείνουν προσβάσιμες για μακρό χρονικό διάστημα, ενώ τα επιστημονικά αρχεία μπορεί να παραποιηθούν. 1 Επίσης κίνδυνοι ελλοχεύουν και για τους συγγραφείς καθώς μπορεί να καταστραφεί η υπόληψή τους λόγω της δημοσίευσης αποτελεσμάτων εργασιών τους σε αμφιβόλου αξιοπιστίας περιοδικά ή συμμετοχής τους -εν αγνοία τους- στις συντακτικές επιτροπές τέτοιων εντύπων. Επιπλέον, οι συγγραφείς μπορεί να παγιδευτούν ακόμη και όταν υποβάλουν άρθρα σε τέτοια περιοδικά, αφού υπάρχει κίνδυνος είτε τα περιοδικά να μην επιστρέψουν τα κείμενα στους συγγραφείς είτε ακόμη και να τα δημοσιεύουν παρά τις διαμαρτυρίες των συγγραφέων.

Υπάρχει μεγάλη αύξηση των επιστημονικών περιοδικών, και ανάμεσά τους και των περιοδικών αμφιβόλου αξιοπιστίας 12 , στα τελευταία 15 χρόνια γεγονός που δυσκολεύει την αναγνώρισή τους. Παρ’όλ’αυτά, είναι διαθέσιμα διαδυκτιακά εργαλεία που μπορούν να βοηθήσουν τους συγγραφείς, 1,8 ενώ υπάρχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που βοηθούν στην ταυτοποίηση τέτοιων περιοδικών και εκδόσεων, όπως:

  • εκδότες και περιοδικά που στέλνουν επαναλαμβανόμενα ηλεκτρονικά μηνύματα τα οποία προσελκύουν «επιθετικά» ερευνητές
  • ένα όνομα περιοδικού που μοιάζει οικείο – αλλά στην πραγματικότητα είναι μια παράφραση ονόματος ενός έγκυρου εντύπου
  • μία ιστοσελίδα που φαίνεται πρόχειρα σχεδιασμένη, με φτωχά γραφικά, ορθογραφικά λάθη, «νεκρές» υπερσυνδέσεις και «επιθετική» διαφήμιση
  • δεν αναφέρονται πληροφορίες επικοινωνίας του περιοδικού ή του εκδότη (διεύθυνση, τηλέφωνα) ή όταν αναφέρονται αυτά δεν ανταποκρίνονται σε πραγματικές πληροφορίες
  • η απουσία υπαγωγής/αναφοράς του περιοδικού σε έγκυρες βάσεις βιβλιογραφικών αναφορών όπως το PubMed 13 ή το Directory of Open Access Journals (DOAJ) 14
  • απουσία αναφοράς σχετικά με τη διαδικασία αξιολόγησης από ομότιμους κριτές ή όταν αναφέρονται, αυτές συνήθως αρκούνται σε υποσχέσεις για ταχεία διαδικασία
  • η κοστολόγηση για το τέλος δημοσίευσης δεν είναι διαφανή (και το τέλος μπορεί να είναι ή πολύ ψηλό ή πολύ χαμηλό) ή τα χρήματα πρέπει να καταβάλλονται με την υποβολή (ανεξαρτήτως αποτελέσματος της διαδικασίας έγκρισης ή όχι για δημοσίευση)
  • συνήθως υποστηρίζουν ευρεία κάλυψη πολλών ιατρικών ειδικοτήτων ή πολλών υποειδικοτήτων σε συγκεκριμένο κλάδο
  • ένα μεγάλο σύνολο περιοδικών που ξεκίνησαν πολύ πρόσφατα και/ή περιέχον λίγα ή καθόλου άρθρα, τα οποία είτε δεν είναι προσβάσιμα είτε είναι προφανούς χαμηλής ποιότητας
  • η συντακτική επιτροπή αποτελείται από μέλη με μη συναφή προς τα άρθρα ειδικότητα ή εκτός της χώρας έκδοσης, ή από μέλη άγνωστα εν γένει σε κάποιον που είναι έμπειρος σε εκδόσεις στο συγκεκριμένο πεδίο
  • το σύστημα υποβολής είναι υπεραπλουστευμένο με ελάχιστες ερωτήσεις ενώ συνήθως δεν απαιτείται δήλωση περί πιθανής σύγκρουσης συμφερόντων ή πληροφορίες για το αν οι αναφερόμενοι ερευνητές πληρούν τα κριτήρια συγγραφέως.

Οι συγγραφείς δε θα πρέπει να στοχεύουν στην υποβολή κειμένων σε τέτοια περιοδικά, προσβλέποντας σε αύξηση της φήμης τους, όπως έχει παρατηρηθεί πρόσφατα.15,16 Η συνειδιτή και σκόπιμη υποβολή άρθρων σε έντυπα αμφιβόλου αξιοπιστίας δεν είναι ηθική. Οι επαγγλματίες αρθρογράφοι ιατρικών εντύπων, οι εκδότες και οι ερευνητές έχουν την ευθύνη να διασφαλίσουν την ακεραιότητα, ιστορία, πρακτικές και την υπόληψη των περιοδικών στα οποία υποβάλλουν τις έρευνές τους. 8 Ενθαρρύνουμε όλους τους συγγραφείς να εξετάσουν με επιμέλεια τη φήμη των εκδόσεων στα οποία υποβάλλουν την έρευνά τους και να αποστέλλουν τα άρθρα τους μόνο σε εκείνες που διασφαλίζουν τη διαδικάσια αξιολόγησης από ομότιμους κριτές και συνεισφέρουν στην επιστημονική λογοτεχνία.

Η επιστημονική κοινότητα πρέπει να είναι πλήρως συνειδητοποιημένη σχετικά με τους κινδύνους που υπάρχουν από τα αμφιβόλου αξιοπιστίας περιοδικά και να τα αποφεύγουν. Οι AMWA, EMWA, ISMPP είναι δεσμευμένες να εκπαιδεύσουν σχετικά τα μέλη τους και τις υποχρεώσεις που ανακύπτουν για τους επαγγελματίες στο χώρο των ιατρικών εκδόσεων για το σημαντικό αυτό θέμα.

Βιβλιογραφικές αναφορές::

  1. Laine C, Winker MA. Identifying Predatory or Pseudo-Journals. World Association of Medical Editors. February 18, 2017. http://www.wame.org/identifying-predatory-or-pseudo-journals. Accessed June 18, 2019.
  2. Cabell’s Blacklist Violations. http://www2.cabells.com/blacklist-criteria. Accessed June 18, 2019.
  3. Cobey KD, Lalu MM, Skidmore B, Ahmadzai N, Grudniewicz A, Moher D. What is a predatory journal? A scoping review. Version 2. F1000Res. 2018;7:1001. DOI: 10.12688/f1000research.15256.2.
  4. Beall J. Predatory publishers are corrupting open access. Nature. 2012;489:179. DOI: 10.1038/489179a.
  5. Beall’s List of Predatory Publishers. http://openscience.ens.fr/ABOUT_OPEN_ACCESS/BLOGS/2017_01_23_Jeffrey_Beall_last_list_of_predatory_journals.pdf. Accessed June 18, 2019.
  6. Open Access Scholarly Publishers Association – Code of Conduct. https://oaspa.org/membership/code-of-conduct. Accessed June 18, 2019.
  7. International Committee of Medical Journal Editors. “Fake,” “Predatory,” and “Pseudo” Journals: Charlatans Threatening Trust in Science. http://www.icmje.org/news-and-editorials/fake_predatory_pseudo_journals_dec17.html. Accessed June 18, 2019.
  8. International Committee of Medical Journal Editors. Responsibilities in the Submission and Peer-Review Process. http://www.icmje.org/recommendations/browse/roles-and-responsibilities/responsibilities-in-the-submission-and-peer-peview-process.html. Accessed June 18, 2019.
  9. Council of Science Editors. Predatory or Deceptive Publishers – Recommendations for Caution. https://www.councilscienceeditors.org/resource-library/editorial-policies/cse-policies/approved-by-the-cse-board-of-directors/predatory-deceptive-publishers-recommendations-caution. Accessed June 18, 2019.
  10. Berger M. Everything You Ever Wanted to Know About Predatory Publishing but Were Afraid to Ask. http://www.ala.org/acrl/sites/ala.org.acrl/files/content/conferences/confsandpreconfs/2017/EverythingYouEverWantedtoKnowAboutPredatoryPublishing.pdf. Accessed June 18, 2019.
  11. Mizera K. What is Gold Open Access – useful links. https://openscience.com/what-is-gold-open-access/. Accessed June 18, 2019.
  12. Shen C, Bjork BC. 'Predatory' open access: a longitudinal study of article volumes and market characteristics. BMC Med. 2015;13:230. DOI: 10.1186/s12916-015-0469-2.
  13. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed. Accessed June 18, 2019.
  14. Directory of Open Access Journals. https://doaj.org/. Accessed June 18, 2019.
  15. Moher D, Shamseer L, Cobey KD, et al. Stop this waste of people, animals and money. Nature 2017;549:23-25. DOI: 10.1038/549023a.
  16. Sharma H, Verma S. Predatory journals: the rise of worthless biomedical science. J Postgrad Med 2018;64:226-31. DOI: 10.4103/jpgm.JPGM_347_18.

Ευχαριστίες

Αυτή η κοινή διατύπωση θέσης αναθεωρήθηκε και εγκρίθηκε από τους εκπροσώπους των AMWA, EMWA και ISMPP. Η προετοιμασία της διατύπωσης ήταν δυνατή χάρη στις προσπάθειες της συγγραφικής επιτροπής (Barbara Good και Mary Kemper, AMWA; Slavka Baronikova και Julia Donnelly, EMWA; Jan Seal-Roberts και Donna Simcoe, ISMPP), και των ομότιμων κριτών των προαναφερόμενων εταιριών (Shari Rager, AMWA; Tiziana von Bruchhausen και Beatrix Doerr, EMWA; Anna Geraci και Al Weigel, ISMPP).